Provinciale guldens

De muntwet inname guldens 1845-1849

Op grond van de Machtigingswet van 18 december 1845 werden provinciale munten vanaf februari 1845 ‘buiten koers’ gesteld. Er werden termijnen opgegeven waarin het publiek de muntstukken kon inwisselen. Voor de 1 Gulden munten was dat op 21 t/m 29 december 1846. De Guldens waren daarme vanaf 25 december 1846 buiten koers.

Het ging in totaal over de jaren 1845 t/m 1849 om fl. 22.427.454,50 gulden aan ingenomen provinciale guldens. Deze hadden een gemiddeld gewicht van 9,546 gram volgens de commissie Rijks Muntmateriaal. Lijkt er dus op dat de meeste provinciale guldens voor 0,45 gram gesnoeid waren.
Ook is er apart vermeld dat er in die periode 187 rijksdaalders van Napoleon zijn ingeleverd. De Guldens van Napoleon zijn schijnbaar bij de ‘normale’ guldens geteld.

Ga direct naar munten uit:

West Friesland
Holland
Zeeland
Utrecht
Overijssel
Gelderland
Friesland
Deventer
Zutphen
Nijmegen

Muntbus

Een muntbus is een houten kist met ijzeren beslag, voorzien van verscheidene sloten, die gebruikt werd bij de controle op de activiteiten van de muntmeester. Volgens zijn instructie en die van de waardijn, moest van elke partij vervaardigde munten een vast aantal stukken in de afgesloten bus gestopt worden. Deze stukken werden bij de opening van de muntbus (in de Nederlanden door het College van Raden en Generaalmeesters), een controle op de activiteiten van de muntmeester die doorgaans om de paar jaar plaats had, gebruikt voor de toetsing van de kwaliteit (gehalte en gewicht) van de producten van de Munt.

Bij de opening van de muntbus werd tevens aan de hand van de administratie van de waardijn de sleischat berekend. Aangezien de administratie van de diverse muntmeesters en/of waardijns bijna nergens bewaard is gebleven, kan de omvang van de productie van een munthuis bijna uitsluitend berekend worden aan de hand van de in de akte van opening van de muntbus uit deze administratie overgenomen cijfers, die veelal in de archieven van de centrale overheid bewaard gebleven zijn. De opening van de muntbus was voor de muntmeester een bijzonder belangrijke gebeurtenis. Hij had alle belang bij een vlekkeloos en vlot verloop van deze controle.

De muntmeester was een zelfstandig ondernemer. Op bestelling leverde hij munten en penningen aan overheden, handelsondernemingen en handelaren. De overheid vervaardigde muntwetten uit met voorschriften over uiterlijk, gewicht, formaat en gehalte van de diverse muntsoorten. Om te bewijzen dat hij zich aan deze voorschriften hield, moest de muntmeester steeds een voorgeschreven deel van zijn productie als een soort model deponeren in een verzegelde muntbus.

Waarschijnlijk om de controleurs goed te stemmen of te belonen voor de vlotte afwikkeling, heeft een aantal muntmeesters zelfs grote gouden of zilveren penningen laten vervaardigen ter gelegenheid van de opening van de muntbus.

Note: Buspenningen en proefstukken kwamen nooit in circulatie. Dit metaal werd na opening aan de Muntmeester teruggegeven in ontmunte vorm (doorgesneden).

Het gebruik van de muntbus is blijven bestaan tot aan Willem III.
Het aantal buspenningen werd aanvankelijk vastgesteld per kilogram (Nederlands Pond – NP) goedgekeurde muntstukken.

Opschrift provinciale munten

* Belgium is de Latijnse naam voor de Nederlanden, dus niet (alleen) voor het Koninkrijk België.